Verkeersveiligheid en verlichting, hand in hand

Verkeersveiligheid en zichtbaarheid van de omgeving hebben veel invloed op elkaar. In het donker en bij slechte weersomstandigheden gebeuren relatief gezien de meeste verkeersongelukken (NOS), (RTLNIEUWS), (AD), etc.. Een goede zichtbaarheid van het verkeer is daarom erg belangrijk en om deze reden worden wegen van oudsher verlicht zodat de sociale-, maar voornamelijk, de verkeersveiligheid wordt verhoogd.

Maar geeft een betere zichtbaarheid van de omgeving in alle gevallen een verbetering van de verkeersveiligheid? Of geeft dit soms juist ook een schijnveiligheid en gaan bijvoorbeeld automobilisten sneller rijden omdat ze in de veronderstelling zijn dat alles goed zichtbaar is (risicoadaptatie)?

In diverse onderzoeken is aangetoond dat de verkeersveiligheid objectief verbeterd door de wegen te verlichten. Dit is ook opgenomen in bijvoorbeeld de factsheet van de SWOV over dit verkeersonderwerp. Echter worden hier voornamelijk onderzoeken behandeld uit de tijd dat de dimlichten van auto’s veel minder lichtopbrengst hadden (1 tot 2 keer zo zwak) en dat dit licht minder goed op de weg gericht kon worden. De vraag die dit oproept is of het nog wel representatief is om deze onderzoeken op te nemen als onderbouwing dat wegverlichting in alle gevallen verkeersveiligheid brengt?

In de bijgevoegde foto is een weg te zien met twee rijstroken, die door een middenberm zijn gescheiden, met relatief lange rechtstanden. Het gemotoriseerd verkeer dat gebruik maakt van deze weg  wordt niet in zijn snelheid beperkt. De weg is in de huidige situatie heel goed verlicht. Hierdoor wordt er bij een avond situatie ook geen enkele snelheidsbeperking afgedwongen. Sterker nog, door dat de weg ’s avonds erg rustig is en de hele omgeving goed zichtbaar is, geeft dit het gevoel dat er met (te) hoge snelheid gereden kan worden. Het gevolg hiervan zou het schadebeeld kunnen zijn zoals in een van de foto’s weergegeven.

Het is onbekend of dit schadebeeld volledig toe te schrijven is aan verkeer in de avond en nacht, maar dit zeker niet uit te sluiten is blijkt ook uit dit artikel.

Wat zeggen andere veelal recentere onderzoeken over verlichting en verkeersveiligheid? Uit een grootschalig onderzoek in Engeland en Wales blijkt dat het doven van openbare verlichting de verkeersveiligheid kan beïnvloeden, maar of het hierdoor verbeterd of verslechterd is niet uit het onderzoek naar voren gekomen. Dit geldt voor het deels en helemaal uitdoen van de straatverlichting. Uit een ander onderzoek uit Groot-Brittannië is gebleken dat het afhankelijk is van het type weg of dat de verkeersveiligheid bevorderd kan worden door het doven van de verlichting. Ook in Nederland is er onderzoek gedaan op dit gebied. TNO heeft een veldstudie verricht op de N386 in Drenthe en hierin was de algemene conclusie dat er zowel op het gebied van rijgedrag als op het gebied van beleving of werklast geen redenen zijn om aan te nemen dat er in de beperkte verlichtingsconditie, zoals uitgevoerd op de N386, sprake is van een groter verkeersveiligheidsrisico dan bij de volledige verlichtingsconditie.

Kortom het is zeker niet te zeggen dat het verkeer altijd veiliger wordt door het toepassen van openbare verlichting, maar ook niet dat het altijd onveiliger wordt. Het is belangrijk om locatie specifiek en met verlichtingsdeskundige en verkeerskundigen na te denken over de verkeersgevolgen van de aan te brengen verlichting.